Çene Eklem Hastalıkları

Temporomandibular eklem yani çene eklemi (TME) alt çenemizi kafa tasımıza bağlayan eklemdir. Kafamızdaki tek eklemdir. Çene eklemimiz vücudumuzdaki diğer bütün eklemlerden bazı farklılara sahiptir. Örneğin ginglymo-artrodial adını verdiğimiz özel bir hareketi mevcuttur. Çene eklemimizi ve hastalıklarını incelediğimizde eklem ve beraberinde çiğneme kaslarını ilgilendiren bir durum önümüze çıkmaktadır.

Çene eklemine bağlı rahatsızlıklar toplumumuzun büyük bir bölümünde özellikle kadınlarda karşımıza çıkar. Çene eklemi rahatsızlığı olan hastalar genellikle 20 yaş ile 40 yaş arasındadır.

Çene Eklemi Hastalıkları Nelerdir?

Çene eklem diskinin öne kayması sonucunda oluşan ağız açmada sınırlama veya çenenin hareket esnasında bir tarafa kayması

Alt çenenin yerinden çıkması

Çene ekleminin hiç oluşmaması, normalden küçük veya büyük olması, eklemin kötü huylu büyümesi

Artrit, poliartrit ve sinovit gibi eklem ile ilgili iltihabi hastalıklar

Osteoartrit ve ileri dönemde TME ankilozu (Çene ile kafatası arasındaki eklemin kemikleşmesi ve bunun sonucunda hareketsiz kalması)

Çene eklemi hastalıklarının belirtileri nelerdir?

Ağız açma sırasında veya çiğneme esnasında zorluk çekilmesi ve ağrı duyulması Kulak, şakak ve yanaklarda ağrı hissi, kulak çınlaması Baş ve boyun ağrısı Ağız açıp kaparken oluşan anormal eklem sesleri (tıkırtı, klik gibi) Çenenin kitlenip açılmaması veya tamamen yerinden çıkması Çenelerde devamlı bir gerginlik, yorgunluk ve kasılma hissi Isırma esnasında bir değişiklik meydana gelmesi Yüzde asimetrik görüntü ve şişlik Sabah uyanıldığında yorgunluk hissi gibi şikâyetlerin varlığı çene eklemi hastalıklarının bir işareti olabilir.

Bu şikayetlerin merkezinde genetik faktörler, çenelere alınan darbeler veya travmalar, dişleri sıkma-gıcırdatma gibi kötü alışkanlıklar, çeneler arasında bulunan artiküler ilişkideki bozukluklar, özellikle stres gibi psiko-sosyal faktörler veya dejenerasyon, hormonlar, iltihaplar ya da kanserler kaynaklı patolojik faktörler yer alır.

Bu belirtilere sahip kişiler tedaviye uygun olup uzman bir hekim değerlendirmesi ve ileri radyolojik muayene neticesinde tedavi edilmelidir.

Hastaların tedaviye uygunluğu yada eklem rahatsızlıklarının tespiti ve tedavisine ihtiyaçlarının olup olmadığını belirlemek için detaylı bir hekim muayenesi ve radyolojik inceleme şarttır. Çene eklemi rahatsızlıklarında klinik ve radyolojik muayene çok önemli olup doğru teşhis ve uygun olan tedavi planlanır. Genellikle cerrahi ve cerrahi olmayan tedavi olarak 2 seçenek tedavi yaklaşımı vardır. Eklem rahatsızlıklarının günümüzde temel sebebi bruksizm adını verdiğimiz kontrol altına alamadığımız ve irademiz dışında genellikle stres kaynaklı olarak yaptığımız diş sıkma ve gıcırdatma hareketidir. Tedavi öncesi hazırlık aşamasında bu durumun farkındalığı içinde olmakta çok önemlidir. Hastanın gece uykuda yada gün içinde istemsiz bir şekilde yaptığı bu diş sıkma eyleminin farkındalığı tedavinin bir parçasıdır.

Bahsettiğimiz gibi çene eklem problemlerinde 2 metot ile tedavi yaygındır fakat günümüzde diş sıkmaya bağlı olarak meydana gelen çene eklem rahatsızlıklarının tedavisinde yaygın bir şekilde çiğneme kaslarına yapılan botox işlemi de kullanılmaktadır.

Cerrahi olmayan tedavide genellikle çeneler ve dişler arasında olması gereken ideal ilişki yeniden düzenlenerek kasların ve dişlerin kapanışlarının yeniden ayarlanması amaçlanır. Bu doğrultuda tamamen hastaya özel olarak hazırlanan gece plağı (bruksizm plağı) adını verdiğimiz sert akrilikten hazırlanan şeffaf ve dişlerin üzerine yerleşen aygıt kullandırılmaktadır. Eş zamanlı olarak çiğneme kaslarına yönelik egzersizler önerilir. Akut ve ağrılı durumlar içinse medikal ilaç tedavisine başvurulmaktadır ve genellikle kasların rahatlaması ve ağrının dindirilmesi amaçlanmaktadır.

Eğer kişinin dişlerinin kapanışında sıkıntı var ise bu durumu oluşturan sebepler hekim tarafından belirlenir ve eğer gereklilik varsa protetik veya ortodontik tedavi yaklaşımı ile ortadan kaldırılır. Bu tedavi metotları girişimsel olmayıp konservatiftir fakat ileri vakalarda ve konservatif yaklaşımın yeterli olmayacağı durumlarda çene eklemi artroskopik cerrahiler, artrosentez gibi yöntemlerle cerrahi olarak tedavi edilir.

Tedavi süresince hastaya düşen görev ise hekim tavsiyesi doğrultusunda hayatını ve beslenmesini düzenlemek, çeneyi yoracak, aşırı hareketlerden kaçınmak ve stres faktörü doğrultusunda eğer diş sıkma ve gıcırdatma yapılıyorsa psikolojik yada psikiyatrik destek almaktır.